Masallar Bize Ne Anlatır

Özet

Çocuk edebiyatı, 2-14 yaş arasındaki çocukluk ve ergenlik dönemlerinde, çocukların dilsel ve bilişsel gelişimlerine uygun olarak oluşturulmuş, onların duygusal ve düşünsel dünyalarını farklı açılardan keşfetmelerini sağlayan ve hayal güçlerini zenginleştirirken, aynı zamanda hayatın gerçeklerini anlamalarına ve sanatsal bir bakış açısı kazanmalarına yardımcı tüm sözlü, yazılı ve görsel içeriklerdir (Ciravoğlu, 1999). Şirin (2007) çocuk edebiyatını, temeline çocuk ve çocukluk kavramının yerleştirildiği; çocuğun ilgisine, duygu ve düşüncelerine uygun hazırlanan; içeriğin ve karakterlerin çocuğun anlayabileceği şekilde sade ve açık bir dille ifade edildiği, okuma alışkanlığı kazandırmaya yardımcı olan çocuğun duyusal dünyasında gelişerek yetişkinliğe doğru adım atmasını sağlayan bir geçiş dönemi edebiyatı olarak tanımlamıştır.

Çocuk edebiyatının temel işlevlerinden biri, kaliteli eserler aracılığıyla çocukların okuma alışkanlığı kazanmalarını ve okuma sevgisi geliştirmelerini sağlamaktır (Duran, 2019). Sever'in (2010) belirttiği gibi, eserlerdeki karakterler, çocuğun kahramanla bağ kurmasını ve kahramanla yolculuğa çıkma arzusunu uyandırarak, okuma kültürünün gelişmesine katkı sağlamaktadır. Çocuk edebiyatı ürünleri, çocuğun dil gelişimini destekler, yeni kelimeler edinmesini sağlar ve dilin kurallarına karşı duyarlılık oluşturur (Gönen, Katrancı, Uygun ve Uçuş, 2011). Bununla birlikte bu eserler, çocuğun farklı bakış açıları kazanmasını, eleştirel ve özgün düşünmesini, kelime dağarcığını zenginleştirmesini (Yıldırım-Bilgen, 2017), dilin doğru bir şekilde kullanılmasını sağlar (Sis ve Gökçe, 2009). Çocuk edebiyatı eserleri, çocuğa doğru davranışları ve toplumda dikkat edilmesi gereken kuralları öğretmeyi; dürüstlük, yardımlaşma ve iyilik gibi değerleri kazandırmayı; kısacası çocuğu hayata hazırlamayı amaçlamaktadır (Arseven, 2005).

Çocuk edebiyatının içinde yer alan birçok edebi tür vardır. Masal, destan, efsane, ninni, fabl, deneme, fıkra, öykü, roman, anı, biyografi, çocuk şiiri, gezi yazısı, tekerleme, bilmece, çocuk tiyatrosu ve çizgi film-çizgi roman gibi türler, bu alanda incelenebilecek temel eserlerdir (Yıldız ve Öztürk Samur, 2018).

Bu türlerden biri olan masal, kahramanlarının çoğunlukla olağanüstü varlıklardan oluştuğu, tamamen hayal gücüne dayalı olayların anlatıldığı, tekerlemelerle başlayıp mutlu bir sonla sona eren sözlü anlatım biçimidir (Gedik, 2020). Masal içerisinde çocuk edebiyatı türlerinden mâni, fıkra, bilmece, efsane gibi birçok türe rastlanması masalın kapsayıcı bir tür olduğunu göstermektedir. Bu yüzden masal, çocuk edebiyatı eserleri içerisinde sözvarlığı yönünden en zengin metinlerdir (Baş, 2006). Öncelikle çocukların dil gelişimi kazanmasını ve geliştirmesini sağlayan masallar (Sanders, 2013), milli ve evrensel değerlerin aktarılması ve benimsetilmesinde de önemli bir rol oynar (Karatay, 2007). Yine çocukların hayal dünyasını geliştirme ve soyut kavramları algılamasında önemli bir yeri olan masallar (Karatay, 2007), duygusal ve ruhsal gelişime katkı sağlayarak çocukları gerçek hayata hazırlar (Gedik, 2020). Son olarak kültürel kimliğin sonraki nesillere aktarılmasında da masallar aktif bir role sahiptir (Arıcı, 2012). Bu çalışmada, masalların hayatımızdaki yerini ayrıntılı bir şekilde ele alan ve Yücel Feyzioğlu tarafından kaleme alınan “Masallar Bize Ne Anlatır?” adlı eser üzerinde durulmaktadır.